File là thuật ngữ quen thuộc trong thế giới công nghệ thông tin. Nó đóng vai trò quan trọng và không thể thiếu ở hầu hết mọi hoạt động của chúng ta với những thao tác hằng ngày trên máy tính, thiết bị điện tử. Từ việc lưu trữ văn bản, hình ảnh, âm thanh cho đến quản lý dữ liệu và chia sẻ thông tin.
1. File là gì? Những thông tin bạn cần biết về File
File là một khái niệm quen thuộc với người sử dụng máy tính, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ file là gì. Trong ngữ cảnh máy tính, file được hiểu là một tập hợp các thông tin, cho phép người sử dụng lưu trữ dữ liệu một cách đơn giản và dễ dàng. Bên trong có thể chứa các loại thông tin khác nhau, chẳng hạn như văn bản, hình ảnh, âm thanh, video, chương trình hoặc kết hợp của chúng.
Mỗi file có kích thước (size) được tính bằng byte hoặc các đơn vị lớn hơn, như kilobyte (KB), megabyte (MB), gigabyte (GB)… Kích thước của file phụ thuộc vào loại thông tin chứa bên trong và cách nén. Không chỉ vậy, chúng còn có thuộc tính được quy định bởi hệ điều hành hoặc người dùng. Các thuộc tính của file sẽ ảnh hưởng đến cách truy cập, sửa đổi, xóa hoặc sao lưu file, ví dụ như: read-only (chỉ đọc), hidden (ẩn), archive (lưu trữ),...
![File có ý nghĩa quan trọng trong hoạt động máy tính]()
File có ý nghĩa quan trọng trong hoạt động máy tính
2. Các file được lưu trữ ở đâu?
Các file được lưu trữ theo cấu trúc phân cấp gọi là hệ thống tập tin (file system). Hệ thống tập tin cho phép người dùng tổ chức các file theo các thư mục (folder) hoặc ổ đĩa (drive). Mỗi ổ đĩa được gán một ký tự để phân biệt, chẳng hạn như C:, D:, E:… Mỗi thư mục có thể chứa các file hoặc các thư mục con. Mỗi file hoặc thư mục có một đường dẫn duy nhất để xác định vị trí của nó trong hệ thống tập tin.
Hiện nay, bạn có thể lưu trữ file bằng nhiều phương tiện khác nhau, cụ thể:
- Ổ cứng máy tính: Đây là cách phổ biến nhất để lưu trữ file trên máy tính cá nhân hoặc máy tính công việc. Ổ cứng có thể là ổ cứng cơ (HDD) hoặc ổ cứng thể rắn (SSD).
- Máy chủ: Trong môi trường doanh nghiệp hoặc trang web, file thường được lưu trữ trên máy chủ để chia sẻ và truy cập từ xa.
- Đám mây: Các dịch vụ lưu trữ đám mây như Google Drive, Dropbox và OneDrive cho phép bạn lưu trữ và chia sẻ file trực tuyến từ bất kỳ đâu có kết nối internet.
![Các file có nhiều định dạng khác nhau]()
Các file có nhiều định dạng khác nhau và được lưu trữ bằng nhiều cách
3. Các kiểu định dạng file phổ biến người dùng cần biết
File có rất nhiều kiểu định dạng khác nhau, tùy thuộc vào loại thông tin mà nó chứa và phần mềm được sử dụng để đọc file. Mỗi kiểu định dạng file có một phần đuôi mở rộng (extension) được ngăn cách với tên file bằng dấu chấm (.). Phần đuôi mở rộng giúp máy tính và người dùng nhận biết được kiểu file, nhờ đó chọn phần mềm phù hợp để mở file ra.
Một số định dạng file phổ biến thường gặp:
- Văn bản (Text): Định dạng file văn bản chứa văn bản thông thường, như .txt, .doc, .docx, .pdf hoặc .rtf.
- Ảnh (Image): File hình ảnh bao gồm .jpg, .png, .gif, .bmp, được sử dụng để lưu trữ hình ảnh và đồ họa.
- Âm thanh (Audio): Định dạng âm thanh như .mp3, .wav, .flac chứa dữ liệu âm thanh.
- Video: File video bao gồm .mp4, .avi và .mkv, lưu trữ nội dung video có hình ảnh cùng âm thanh rõ ràng.
- Lập trình (Code): File mã nguồn lập trình như .c, .cpp, .java chứa mã nguồn để phát triển phần mềm.
4. Những định dạng file phổ biến thường gặp
Khi sử dụng máy tính thông thường bạn sẽ làm quen với rất nhiều định dạng file khác nhau, các đuôi fle thường được viết tắt gồm 3 ký tự để phân biệt với các đuôi file khác. Mỗi định dạng file thường được tạo ra và đọc bởi một hoặc 1 số phần mềm nhất định.
DOCUMENTS
- .csv.doc.docx.djvu.odp.ods.odt.pps.ppsx.ppt.pptx.pdf.ps.eps.rtf.txt.wks.wps.xls.xlsx.xps
VIDEO
- .3gp.avi.flv.m4v.mkv.mov.mp4.mpeg.ogv.wmv.webm
AUDIO
- .aac.ac3.aiff.amr.ape.au.flac.m4a.mka.mp3.mpc.ogg.ra.wav.wma
ELECTRONIC BOOKS
- .chm.epub.fb2.lit.lrf.mobi.pdb.rb.tcr
IMAGES
- .bmp.exr.gif.ico.jp2.jpeg.pbm.pcx.pgm.png.ppm.psd.tiff.tga
ARCHIVES
- .7z.zip.rar.jar.tar.tar.gz.cab
Định dạng file văn bản:
- docx - Microsoft Word 2007 Document
- html - HTML 5
- html - HTML
- odt - OpenDocument Text Document
- xls - Microsoft Excel Spreadsheet
- xlsx - Microsoft Excel 2007 Spreadsheet
- pdf - Portable Document Format
- pps - PowerPoint Slide Show
- ppsx - PowerPoint Slide Show 2007
- ppt - PowerPoint Presentation
- pptx - PowerPoint Presentation 2007
- rtf - Rich Text Format
- txt - Text document
- xps - XML Paper Specification
- epub - Electronic Publication
- fb2 - Fiction Book 2.0
- lit - Microsoft Literature
- lrf - Sony Portable Reader
- mobi - Mobipocket eBook
- pdb - Palm Media eBook
- rb - RocketEdition eBook
- tcr - Psion eBook
- PRC Product Representation Compact
Định dạng file video
- 3gp - 3GP Multimedia File
- avi - Audio Video Interleave File
- flv - Flash Video File
- m4v - MPEG-4 Video File
- mkv - Matroska Video File
- mov - Apple QuickTime Movie File
- mp4 - MPEG-4 Video File
- mpeg - Moving Picture Experts Group File
- wmv - Windows Media Video File
- aac - Advanced Audio Coding File
- ac3 - AC3 Audio File
- flac - Free Lossless Audio Codec
- mka - Matroska Audio File
- mp3 - MPEG-1 Audio Layer 3 File
- ogg - Ogg Vorbis Audio File
- wav - Waveform Audio File Format
- wma - Windows Media Audio File
Định dạng file âm thanh Audio
- mp3 - MPEG-1 Audio Layer 3 File
- wav - Waveform Audio File Format
- wma - Windows Media Audio File
- flac - Free Lossless Audio Codec
- mka - Matroska Audio File
- ogg - Ogg Vorbis Audio File
- ac3 - AC3 Audio File
Định dạng file hình ảnh
- bmp - Windows Bitmap
- gif - Graphics Interchange Format
- jpeg - Joint Photographic Experts Group
- png - Portable Network Graphics
- tiff - Tagged Image File Format
- tga - Truevision Graphics Adapter
- ico - ICO File Format
- jp2 - JPEG 2000 image
Định dạng file nén
- rar - Roshal Archive
- zip - Zip
- 7z - 7-Zip
- tar.gz - TAR GZipped
- cab - Cabinet
- jar - Java Archive
- tar - Tarball
5. Các thao tác cơ bản với file
Có rất nhiều thao tác mà bạn có thể làm với file trên máy tính của mình, như tạo mới, mở, sao chép, di chuyển, đổi tên, xóa… Dưới đây là một số thao tác cơ bản với file:
Thao tác để mở file trong máy tính
- Đơn giản nhất, bạn chỉ cần nhấn đúp chuột vào biểu tượng tệp tin trong thư mục của bạn. Hệ điều hành sẽ tự động mở bằng ứng dụng mặc định.
- Ngoài ra, có thể sử dụng ứng dụng mở tệp cụ thể để mở tệp tin (ví dụ: mở tệp PDF bằng Adobe Reader). Thì bạn nhấn chuột phải vào tệp và chọn “Mở bằng “hoặc “Open with”, sau đó chọn ứng dụng mà bạn muốn.
![Click chuột hoặc mở bằng open with để mở file]()
Click chuột hoặc mở bằng open with để mở file
Thao tác tạo file mới
- Bằng phím tắt: Bạn có thể nhấn phím Ctrl + Shift + N khi đang ở vị trí muốn tạo folder mới. Sau đó, có thể đặt tên cho folder của bạn và nhấn Enter.
- Bằng chuột phải: Nhấn chuột phải vào một vị trí trống ở vị trí bạn muốn tạo folder mới. Tại đây, bạn bấm chọn New (Mới) > Folder (Thư mục) cuối dùng đặt tên cho file và nhấn Enter.
Cách sao chép file
- Click chuột phải vào file và chọn “Copy” hoặc nhấn tổ hợp phím Ctrl + C.
- Di chuyển đến thư mục hoặc vị trí đích mà bạn muốn sao chép file đến.
- Click chuột phải vào vị trí đích và chọn “Paste” hoặc nhấn tổ hợp phím Ctrl + V.
Cách di chuyển file trên máy tính
- Click chuột phải vào file hoặc thư mục và chọn “Cut” hoặc nhấn tổ hợp phím Ctrl + X.
- Di chuyển đến thư mục hoặc vị trí mà bạn muốn di chuyển file hoặc thư mục đến.
- Click chuột phải vào vị trí đích và chọn “Paste” hoặc nhấn tổ hợp phím Ctrl + V.
![Bạn có thể dùng lệnh Cut để cắt file đến nơi khác]()
Bạn có thể dùng lệnh Cut để cắt file đến nơi khác
Cách đổi tên file
- Tìm file hoặc thư mục mà bạn muốn đổi tên trong File Explorer rồi click chuột phải vào file hoặc thư mục đó.
- Trong menu đó, chọn “Rename” (Đổi tên). File hoặc thư mục sẽ trở thành một trường văn bản có thể chỉnh sửa.
- Nhập tên mới mà bạn muốn đặt cho file hoặc thư mục đó.
- Nhấn phím “Enter” hoặc click bất kỳ nơi nào bên ngoài trường văn bản để hoàn tất việc đổi tên. File hoặc thư mục sẽ được đổi tên theo tên mới bạn vừa nhập.
Hoàng Hà PC hy vọng với những thông tin trên, bạn đã hiểu rõ hơn về file. Đây là một khái niệm quan trọng trong máy tính, giúp bạn có thể lưu trữ và sử dụng các dữ liệu một cách hiệu quả. Hãy tận dụng file để làm cho công việc và học tập của bạn trở nên dễ dàng, thú vị hơn nhé!
