Hệ số bát phân là gì? Ứng dụng hệ thống hệ số bát phân

Cùng với hệ số nhị phân, hệ số bát phân hay hệ cơ số 8 tức Octal Number System trong tiếng Anh là 1 trong những khái niệm khá quan trọng mà người quan tâm đến công nghệ và bản chất hoạt động của máy tính nên biết. Nếu bạn cũng đang quan tâm đến vấn đề này thì đừng bỏ qua nội dung chia sẻ sau đây.

1. Định nghĩa và Cách biểu diễn hệ số bát phân

Chúng ta sẽ bắt đầu bằng định nghĩa khái quát về hệ số bát phân. Đúng như tên gọi, hệ số bát phân hay hệ bát phân là hệ thống các số được biểu đạt bởi 8 con số là: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7. 

Các số trong hệ thập phân, nhị phân, thập lục phân và bát phân

Nguyên lý hoạt động của hệ bát phân tương tự như hệ thập phân. Chúng ta có thể biểu đạt mỗi số trong hệ bát phân theo tổng lũy thừa của 8. Tất nhiên, số càng lớn thì giá trị của lũy thừa sẽ càng tăng dần. 

Từ đây, chúng ta có thể biểu diễn 1 số thuộc hệ thập phân, hệ nhị phân sang hệ bát phân và ngược lại. Bạn sẽ hiểu hơn về điều này sau khi theo dõi ví dụ sau: 

Ví dụ chuyển số 43 hệ bát phân sang hệ thập phân

Để đổi số bát phân sang hệ nhị phân, chúng ta đổi số bát phân sang hệ thập phân và tiếp tục chuyển số thập phân thu được thành hệ nhị phân. Từ đây, 8 chữ số được sử dụng trong hệ bát phân tương đương với các số hệ nhị phân là:

Giá trị nhị phân tương đương với các chữ số bát phân

2. Đánh giá hệ số bát phân

Đến đây, chắc chắn bạn đang tự hỏi vì sao hệ số bát phân ra đời và nó mang trong mình ưu và nhược điểm gì? Về cơ bản, sự ra đời của hệ bát phân nhằm phục vụ hoạt động của máy tính. Chính ưu điểm hệ thống số này khiến nó trở thành 1 trong những hệ thống số cần được tìm hiểu và nhắc đến trong khoa học máy tính cơ bản.

Ưu điểm

Nếu so sánh với hệ thập phân và hệ thập lục phân, rõ ràng, hệ bát phân sử dụng ít chữ số hơn rất nhiều. Từ đây, việc tính toán với các số thuộc hệ bát phân được coi là dễ dàng và ít sai sót hơn. 

Không những thế, việc chuyển đổi số bát phân sang nhị phân và ngược lại nếu biểu diễn dưới dạng nhị phân và ngược lại, đều được coi là dễ dàng, nhanh chóng hơn. Đặc biệt, tất cả các số thuộc hệ thống số này chỉ sử dụng 3 bit nên việc xử lý đầu ra và đầu vào với số bát phân thật sự cũng sẽ đơn giản hơn.

Số 540 hệ bát phân ngắn gọn hơn khi hiển thị trong hệ nhị phân

Hạn chế

Tuy nhiên, không thể khẳng định hệ số bát phân hoàn hảo và không có nhược điểm. Về cơ bản, máy tính vẫn không thể hiểu trực tiếp những con số trong hệ đếm này. Chính vì lẽ trên, khi máy tính hoạt động, quá trình chuyển đổi bát phân sang nhị phân vẫn là cần thiết. 

3. Hệ thống hệ số bát phân được dùng làm gì?

Từ phân tích trên - nhất là phân tích việc biểu diễn và chuyển đổi hệ bát phân sang nhị phân, chúng ta có thể thấy ứng dụng đáng kể nhất của hệ bát phân là chuyển đổi số nhị phân lớn sang nhóm nhỏ gọn từ đó tiết kiệm thời gian tính toán cũng như gia tăng độ chính xác cho phép tính cũng như câu lệnh. 

Tính toán trên hệ bát phân hạn chế sai sót

Nếu đánh giá công tâm, ngày nay, hệ số bát phân quả thật không còn phổ biến như thời gian trước đây. Nếu tìm hiểu kỹ, bạn sẽ phát hiện hệ số này được sử dụng trong trường hợp số bit của 1 từ là bội của 3. Không những thế, Octal Number System cũng được dùng để viết tắt quyền đối với tệp trên hệ thống UNIX cũng như biểu diễn số UTF8, v.v.

Một số chia sẻ ngắn gọn trên đây mong có thể giúp bạn hiểu hơn về hệ số bát phân. Sau bài viết này nếu cảm thấy hứng thú và thật sự quan tâm đến hệ thống số này, bạn có thể tìm đọc thêm các bài viết chi tiết hơn chia sẻ về cách chuyển đổi cũng như sử dụng số hệ bát phân. Rất vui nếu thông tin này hữu ích với bạn, Hoàng Hà PC hẹn gặp lại trong những nội dung tiếp theo.