Linux là gì là câu hỏi cũng được rất nhiều người quan tâm hiện nay. Đây được biết đến là một trong những hệ điều hành cũng khá phổ biến được nhiều người tin dùng. Cùng Hoàng Hà PC tìm hiểu tất cả những thông tin liên quan đến Linux.
1. Linux là gì?
Linux là hệ điều hành mã nguồn mở được phát triển từ năm 1991 và dựa trên Unix, được lập trình bằng ngôn ngữ C.
Hệ điều hành Linux hoàn toàn khác biệt với những hệ điều hành phổ biến hiện nay như Microsoft Windows, Google Android, iOS, apple Mac OS… Vì vậy, việc tìm hiểu và sử dụng chúng sao cho đúng cách, hiệu quả là điều mà rất nhiều người đang tìm kiếm hiện nay.
![Linux là gì?]()
Linux là gì?
2. Lịch sử Linux
Từ cuối thập kỷ 1990 trở đi, Linux tồn tại xung quanh chúng ta và trở thành nền tảng hệ điều hành đa dạng từ đồng hồ thông minh cho đến siêu máy tính khổng lồ. Linux trải qua hành trình phát triển đa dạng với sự hiện diện ở mọi nơi từ điện thoại di động, laptop, máy tính để bàn, xe hơi, thậm chí là trong tủ lạnh.
Hệ điều hành Linux do Linus Torvalds sáng lập vào năm 1991 xuất phát từ ý tưởng cải thiện hệ điều hành UNIX sau khi ông bị từ chối bởi các nhà thiết kế UNIX về cải tiến đề xuất. Vì vậy, ông quyết định phát triển hệ điều hành mà người dùng có thể tự do sửa đổi.
Ngày nay, Linux trở thành hệ điều hành phát triển mạnh mẽ được sử dụng trên hàng loạt các thiết bị từ điện thoại di động đến hệ thống máy tính siêu lớn, máy tính thông thường.
3. Công dụng của Linux
Để uy hiếp vị trí độc tôn của Windows, Linux sở hữu trong mình nhiều công dụng nổi trội như:
- Máy Chủ và Trung Tâm Dữ Liệu: Linux được sử dụng rộng rãi trong các máy chủ và trung tâm dữ liệu do sự ổn định, bảo mật, và khả năng tùy chỉnh cao.
- Môi Trường Điện Toán Đám Mây: Các dịch vụ đám mây như Amazon Web Services, Google Cloud Platform, và Microsoft Azure sử dụng Linux làm hệ thống cơ bản.
- Hệ Điều Hành Máy Tính Để Bàn: Dù không phổ biến như Windows hay macOS, Linux vẫn là một lựa chọn phổ biến cho người dùng máy tính để bàn, đặc biệt là trong cộng đồng phát triển phần mềm.
- Phát Triển Phần Mềm và Lập Trình: Linux hỗ trợ một loạt ngôn ngữ lập trình và môi trường phát triển, làm cho nó trở thành một lựa chọn phổ biến cho các nhà phát triển.
- Hệ Thống Nhúng và IoT: Linux được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực điện tử nhúng và Internet vạn vật (IoT) do kích thước nhỏ gọn và hiệu suất cao.
- Giáo Dục và Nghiên Cứu: Linux được ưa chuộng trong môi trường giáo dục và nghiên cứu khoa học do tính mở và miễn phí.
- Multimedia và Giải Trí: Linux cũng được sử dụng cho việc chỉnh sửa video, âm nhạc, và tạo hình ảnh.
- Hệ Thống Mạng và Bảo Mật: Các công cụ bảo mật mạnh mẽ và tính năng mạng tiên tiến làm cho Linux trở thành lựa chọn hàng đầu cho quản trị mạng và bảo mật thông tin.
- Thiết Bị Di Động: Hệ điều hành Android, dựa trên nhân Linux, là hệ điều hành di động phổ biến nhất thế giới.
- Hỗ Trợ Các Nền Tảng Khác Nhau: Linux có khả năng chạy trên nhiều loại phần cứng, từ máy tính xách tay, máy tính để bàn, máy chủ, tới các thiết bị điện tử nhúng.
4. Cấu trúc hệ điều hành Linux bao gồm những thành phần gì?
Tìm hiểu về Linux là gì cũng nên biết về cấu trúc của hệ điều hành này. Cấu trúc hệ điều hành Linux bao gồm có nhân, thư viện hệ thống, công cụ hệ thống, công cụ phát triển, công cụ người dùng cuối.
Nhân
Nhân Linux hay còn gọi là kernel đóng vai trò quan trọng như trái tim của hệ điều hành. Nhân không chỉ thiết lập các liên kết giữa thiết bị, phần mềm mà còn đảm nhiệm quản lý tài nguyên hệ thống. Nhân Linux đảm nhiệm bốn chức năng chính sau đây:
- Quản lý thiết bị: Mỗi hệ thống có nhiều thiết bị khác nhau như CPU, bộ nhớ, card âm thanh, card đồ họa. Nhân Linux chứa thông tin về tất cả các thiết bị trong trình điều khiển cho phép kernel biết cách quản lý và tương tác để đảm bảo hiệu suất tốt nhất, tuân thủ quy tắc cụ thể.
- Quản lý bộ nhớ: Kernel quản lý việc sử dụng bộ nhớ để đảm bảo rằng các tiến trình không xâm nhập vào không gian bộ nhớ của nhau thông qua địa chỉ bộ nhớ ảo.
- Quản lý quy trình: Trong quá trình thực thi, nhân quản lý việc phân bổ thời gian và ưu tiên cho các quy trình khác nhau. Kernel cũng đảm bảo tính riêng tư và quyền sở hữu thông tin quan trọng.
- Xử lý lệnh gọi hệ thống: Xử lý lệnh gọi hệ thống cho phép các lập trình viên tương tác với Nhân để thực hiện nhiệm vụ cụ thể. Yếu tố cho phép lập trình viên yêu cầu Nhân thực hiện các tác vụ như mở tệp, ghi dữ liệu vào ổ đĩa hoặc thực hiện thao tác hệ thống khác.
![Linux có cấu trúc hệ điều hành nhiều thành phần]()
Linux có cấu trúc hệ điều hành nhiều thành phần
Thư viện hệ thống
Thư viện hệ thống là tập hợp các phần mềm đặc biệt được tạo ra để tương tác với chức năng hạt nhân. Để thực hiện tác vụ cụ thể, hạt nhân phải được kích hoạt thông qua các ứng dụng. Tuy nhiên để thực hiện điều này, các ứng dụng cần biết cách gọi lệnh hệ thống.
Để đơn giản hóa việc giao tiếp với hạt nhân, các lập trình viên phát triển các thư viện tiêu chuẩn chứa các hàm. Mỗi hệ điều hành hỗ trợ tiêu chuẩn này và được dịch ra các lệnh cụ thể.
Ở Linux một trong những thư viện hệ thống nổi tiếng và quan trọng nhất là Glibc (thư viện GNU C). Glibc cung cấp các hàm và giao diện tiêu chuẩn giúp ứng dụng tương tác với hạt nhân hiệu quả và tin cậy. Yếu tố giúp đơn giản hóa quá trình phát triển ứng dụng trên nền Linux.
Công cụ hệ thống
Hệ điều hành Linux đi kèm với bộ công cụ tiện ích đa dạng, thường là các lệnh đơn giản. Đây là phần mềm mà dự án GNU phát triển theo giấy phép mã nguồn mở cho phép mọi người sử dụng miễn phí. Các lệnh này đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý tệp tin và thư mục, cho phép truy cập, chỉnh sửa và thao tác với dữ liệu trong hệ thống cũng như thay đổi vị trí thu thập thông tin từ các tệp tin và thư mục.
Công cụ phát triển
Để đảm bảo hệ điều hành hoạt động hiệu quả, bạn cần sử dụng công cụ và thư viện bổ sung. Những thành phần này thường được viết và phát triển bởi các lập trình viên gọi là chuỗi công cụ. Chuỗi công cụ đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển phần mềm và được sử dụng để xây dựng các ứng dụng hoạt động trên hệ điều hành.
Chuỗi công cụ bao gồm các công cụ như trình biên dịch, bộ dụng cụ phát triển, trình quản lý gói và nhiều thành phần khác. Những công cụ giúp lập trình viên biên dịch mã nguồn, kiểm tra, sửa lỗi và tạo ra ứng dụng chạy trên hệ điều hành Linux.
![Linux có nhiều công cụ để hỗ trợ cho người dùng]()
Linux có nhiều công cụ để hỗ trợ cho người dùng
Công cụ người dùng cuối
Những công cụ cuối cùng tạo nên hệ thống hoàn chỉnh cho người dùng. Công cụ không phải là phần bắt buộc của hệ điều hành nhưng cực kỳ quan trọng cho trải nghiệm người dùng. Công cụ cuối cùng mang lại sự linh hoạt và tính đa dạng cho hệ thống để đáp ứng nhu cầu của người dùng.
5. So sánh hệ điều hành Linux với Windows
Các chuyên gia công nghệ thông tin cho rằng, việc chuyển từ Windows sang Linux có thể gây ra những khó khăn ban đầu cho người dùng đã quen với Windows. Điều này yêu cầu một khoảng thời gian để người dùng làm quen với hệ điều hành mới. Tuy nhiên, một khi đã nắm bắt và hiểu sâu về các tính năng của Linux, bạn có thể sẽ phát hiện ra rằng mình thực sự ưa thích Linux hơn so với Windows.
So sánh giữa Linux và Windows mang lại cái nhìn toàn diện về hai hệ điều hành phổ biến này:
Người Dùng và Phổ Biến:
- Windows: Phổ biến hơn với người dùng cá nhân và doanh nghiệp, nhất là trong môi trường văn phòng và gaming.
- Linux: Phổ biến trong cộng đồng phát triển, máy chủ, và hệ thống nhúng.
Giao Diện Người Dùng:
- Windows: Giao diện thân thiện, quen thuộc, dễ sử dụng cho người dùng tổng quát.
- Linux: Cung cấp nhiều giao diện (GUIs) khác nhau, có thể tùy chỉnh nhưng đôi khi không thân thiện với người mới.
Tính Linh Hoạt và Tùy Chỉnh:
- Windows: Ít linh hoạt hơn trong tùy chỉnh hệ thống.
- Linux: Cung cấp khả năng tùy chỉnh cao, phù hợp với nhu cầu cụ thể.
Ứng Dụng và Phần Mềm:
- Windows: Hỗ trợ rộng rãi các ứng dụng thương mại, bao gồm các phần mềm chuyên nghiệp.
- Linux: Mạnh mẽ với các ứng dụng mã nguồn mở, nhưng có thể hạn chế trong các phần mềm thương mại.
Bảo Mật:
- Windows: Thường xuyên trở thành mục tiêu của malware và virus.
- Linux: Có uy tín cao về bảo mật, ít bị tấn công hơn do cấu trúc và ít người dùng hơn.
Quản Lý Hệ Thống và Cập Nhật:
- Windows: Cập nhật tự động, đôi khi gây rắc rối và không ổn định.
- Linux: Người dùng có quyền kiểm soát cao hơn trong việc cập nhật hệ thống.
Cost (Giá cả):
- Windows: Thường cần mua bản quyền.
- Linux: Phần lớn các distros là miễn phí.
Hỗ Trợ Kỹ Thuật:
- Windows: Hỗ trợ từ Microsoft và các nhà cung cấp khác.
- Linux: Chủ yếu dựa vào cộng đồng và các diễn đàn.
Khả năng Tương Thích Phần Cứng:
- Windows: Tương thích rộng rãi với hầu hết phần cứng.
- Linux: Tương thích tốt nhưng đôi khi gặp sự cố với phần cứng mới nhất hoặc đặc biệt.
6. Ưu, nhược điểm của hệ điều hành Linux
Hệ điều hành Linux có những ưu và nhược điểm sau:
Ưu điểm của Linux:
- Mã Nguồn Mở: Linux là mã nguồn mở, cho phép người dùng tùy chỉnh, sửa đổi, và phân phối hệ điều hành theo nhu cầu của họ.
- Bảo Mật: Linux được biết đến với tính bảo mật cao, ít bị virus và malware tấn công.
- Ổn Định và Hiệu Suất Cao: Linux nổi tiếng với sự ổn định, thường không cần khởi động lại trong thời gian dài.
- Miễn Phí: Hầu hết các bản phân phối Linux đều miễn phí.
- Hỗ trợ Phần Cứng Rộng Rãi: Linux hỗ trợ nhiều loại phần cứng và hệ thống cũ.
- Cộng Đồng Mạnh Mẽ: Có một cộng đồng lớn và năng động hỗ trợ người dùng Linux.
Nhược điểm của Linux:
- Giao Diện Người Dùng: Giao diện không thân thiện với người mới bắt đầu so với Windows hay macOS.
- Tương Thích Phần Mềm: Nhiều phần mềm thương mại và trò chơi không tương thích hoặc không có sẵn cho Linux.
- Hỗ Trợ Kỹ Thuật Hạn Chế: Do là mã nguồn mở, hỗ trợ kỹ thuật chính thức có thể ít hơn so với hệ điều hành thương mại.
- Khó Khăn trong Việc Cài Đặt và Cấu Hình: Một số bản phân phối Linux có thể khó cài đặt và cấu hình đối với người dùng không có kinh nghiệm kỹ thuật.
- Tương Thích Phần Cứng: Mặc dù Linux hỗ trợ nhiều loại phần cứng, đôi khi người dùng có thể gặp sự cố với phần cứng mới hoặc đặc biệt.
7. Các phiên bản của hệ điều hành Linux
Dưới đây là một số phiên bản của hệ điều hành này mà bạn có thể tham khảo:
Ubuntu
Linux Mint là một phiên bản của GNU/Linux, được xây dựng dựa trên nền tảng của Ubuntu.
Người dùng thường nhắc đến Linux Mint với giao diện thân thiện, dễ sử dụng, mà nhiều người cho rằng nó là sự kết hợp giữa giao diện của Windows 7 và macOS X.
Hơn nữa, kho ứng dụng của Linux Mint cũng khá phong phú và đa dạng, nhờ vào việc kế thừa từ Ubuntu.
Debian
Dành cho những người ưu tiên tính ổn định cho hệ thống máy tính của mình, Debian là một lựa chọn tuyệt vời.
Mặc dù Debian thường sử dụng các phiên bản phần mềm không mới nhất so với các hệ điều hành khác hiện nay, nhưng điều này lại có nghĩa là các phần mềm đó đã được kiểm thử kỹ lưỡng theo thời gian và được cộng đồng tin tưởng sử dụng vì độ ổn định cao.
Fedora
Fedora cung cấp cho người dùng quyền tự do sáng tạo và tùy chỉnh máy tính của mình một cách tối ưu nhất theo ý muốn. Đây là một lựa chọn phù hợp cho các lập trình viên, nhờ vào việc hỗ trợ sẵn nhiều công cụ và nền tảng lập trình.
Fedora là sự lựa chọn lý tưởng cho những người muốn trải nghiệm các phần mềm mới nhất và tiên tiến nhất. Phiên bản này thường xuyên cập nhật các công nghệ mới, bao gồm hệ thống tập tin tiên tiến và các kỹ thuật ảo hóa mới, giúp người dùng luôn được cập nhật với những tiến bộ mới nhất trong lĩnh vực công nghệ.
CentOS Linux
CentOS, được phát triển bởi cộng đồng, hoạt động mượt mà và hiệu quả trên các hệ thống mainframe, và đặc biệt là các giao diện người dùng như KDE, GNOME.
Do tính ổn định và các lớp bảo mật mạnh mẽ, CentOS là một lựa chọn đáng cân nhắc cho các doanh nghiệp cần một hệ điều hành đáng tin cậy.
OpenSUSE/SUSE Linux Enterprise
Phần mềm của OpenSUSE mang đến cho người dùng một trải nghiệm hoàn toàn khác biệt và chuyên nghiệp so với các phiên bản Linux khác.
OpenSUSE là sự lựa chọn lý tưởng cho những người mong muốn sự cân bằng giữa việc cập nhật liên tục phần mềm và duy trì tính ổn định cao. Các bản cập nhật mới của OpenSUSE luôn được kiểm tra kỹ lưỡng, đảm bảo chất lượng và độ tin cậy.
Mageia Linux
Mageia, một nhánh của Linux phát sinh từ Mandriva Linux, được ra mắt lần đầu vào năm 2010. Không giống như một số hệ điều hành khác sử dụng cơ sở dữ liệu Oracle hoặc MySQL, Mageia Linux chọn sử dụng MageiaDB.
Sự lựa chọn này giúp tối ưu hóa tốc độ của cơ sở dữ liệu trong Mageia, với việc cải thiện hiệu suất từ 3-5% so với các hệ thống cơ sở dữ liệu thông thường.
Slackware Linux
Sau 13 năm phát triển, Slackware Linux đã trở thành một trong những bản phân phối Linux lâu đời nhất.
Nổi tiếng với tính gọn nhẹ và hiệu suất cao, Slackware Linux là lựa chọn lý tưởng cho những máy tính có cấu hình thấp. Bản phân phối này cung cấp một phương thức tùy biến đơn giản, tối thiểu hóa cho các ứng dụng như KDE, và quá trình cài đặt đơn giản, dễ thực hiện.
Puppy Linux
Nếu bạn đang tìm kiếm phiên bản Linux nhẹ nhất, Puppy Linux có thể là câu trả lời. Với kích thước chỉ khoảng 300MB, Puppy Linux vẫn đảm bảo hoạt động mượt mà cho các ứng dụng cơ bản.
Puppy Linux có thể phát huy tối đa hiệu quả nếu bạn biết cách tùy chỉnh nó để phù hợp với nhu cầu cá nhân của mình.
8. Bạn nên chọn phiên bản Linux nào để sử dụng tốt nhất?
Theo thông tin từ trang web chính thức của Linux, Linux Mint hiện đang là một trong những phiên bản Linux phổ biến nhất, thậm chí được xem là đối thủ cạnh tranh với Windows và macOS.
Linux Mint, một bản phân phối mã nguồn mở và miễn phí, có thể cài đặt một cách nhanh chóng và đơn giản chỉ bằng một USB hoặc đĩa DVD trống. Sau khi cài đặt, nó cung cấp đầy đủ các tính năng hỗ trợ đa phương tiện.
Dưới đây là một số lý do tại sao Linux Mint là lựa chọn tốt cho người mới bắt đầu:
- Có thể sử dụng ngay sau khi cài đặt.
- Tiêu thụ ít bộ nhớ hơn so với các phiên bản khác.
- Kho phần mềm được tối ưu hóa về tốc độ và kích thước.
- Cung cấp một loạt ứng dụng phong phú.
- Cho phép tùy chỉnh giao diện một cách dễ dàng.
- Đã tích hợp sẵn Codecs, Flash và nhiều ứng dụng mặc định.
Thông qua tìm hiểu khái niệm Linux là gì mong muốn mang đến cho bạn đọc nhiều điều hữu ích. Hệ điều hành nổi bật Linux để hỗ trợ cho công việc của bạn tốt hơn.
